Covid-19 Çin’de henüz nedeni tam olarak anlaşılmayan bir nedenden ortaya çıktığında, kıtalar arası uzaklıkta olan bu ülkeden, yurdumuza gelme ihtimalini bile düşünmeden, görsel basın aracılığıyla hastalık ve insanların mücadelesini bir süre izledik.
Covid Sırası Yaşanabilecek Patolojiler
Globalleşen bir sağlık sorunu olduktan sonra, salgınla nihayetinde ülkemizde tanışmış oldu. Kimilerinin sağlığını etkilerken, mesleki kariyerimiz, ekonomik ilişkiler derken, psikolojimiz etkilenmeye başladı.
Covid-19 insanlar arasında kültür ve sınıf ayrımı yapmaksızın, artık tüm dünyaya yayılmıştı. Ülkenin içerisinde kent, kasaba demeden herkesi etki alanına almıştı.
Herkes sosyal ilişkilerine sosyal mesafeler koymak zorunda kaldı. Karantinaya alındık. Evlerden dışarı çıkamaz olduk. Bu ölümcül hastalık ve korunma yöntemleri hakkında araştırmalar yapmaya başladı. Kendimi ve sevdiklerimizi bu hastalığa karşı nasıl savunabiliriz diye uzunca bir süre kafamızı yorduk. Dezenfektanlarla evimizin içinde dolaşmaya başladık.
Hastalığı taşıyabiliriz düşüncesi ile en yakınlarımızdan bile kaygılanmaya başladık. Bir anda tüm dünyayı etkisi altına alan salgın, henüz nedeninin keşfedilmiş olmaması, çok çabuk dağılıyor olması ve çaresinin olmaması korku içinde olmamıza sebep oldu.
Bu korku ve kaygılar psikolojimizi olumsuz yönde etkilemeye başladı. Virüsü ve onu oluşturan sebepleri, öğrendikçe ve endişelendikçe onunla ilgili çareler aramaya başladık. Kendimizi ve çevremizi bu hastalığa karşı savunmaya geçtik.
Otoriteler, toplumsal olarak bu virüsün etkilerini, özellikle ruh üzerinde bırakacak derin yaraları yakın gelecekte yaşayarak öğreneceğimizi bildirmektedirler.
Uzun süre yaşadığımız kapatılma duygusu, üstelik toplumun geneli ile sosyal bir mesafe içerisinde olmak, izolasyon içinde yaşamaya çalışmak, mesleki kariyerlerimize çoğumuzun ara vermesi ya da uzaktan devam etmek, ekonomik koşullarımızın kısıtlanması, işten çıkarılma kaygısı, yakınlarımızın sağlığı için sürekli endişe içinde olma gibi ruhi bozukluklar hatta sosyal travma gelecekte ruh yapımız üzerinde de olumsuz izler bırakacağı konusunda öngörülenlerdir.
En yakınlarımızla bile kurduğumuz sosyal mesafe, gelecekte karşımıza kabuğuna çekilip, yalnızlığı tercih etmemizde etkilerini gösterecektir. İlişkiler ve boyutları yaşadığımız bu sosyal travmadan sonra, bireyselleşecek belki de. Psikolojilerimiz uzunca bir süre hırpalanmış olacak belki.
Daha önemlisi, geleceklerini öngöremediğimiz çocuklarımız, izole olmuş bir hayatı bizimle paylaşırken, arkadaşlarından ve okullarından uzaklaşırken yaşadıkları sıkıntılardan dolayı, bu süreci nasıl atlatacaklar.
Covid Sonrası Yaşanabilecek Patolojileri
Covid-19 hastalığını kapan kişiler, bu süreci uzun sürede atlatabildikleri gibi, kısa vade de sağlığına kavuşanlar bulunmaktadır. Bu anlamda CDC hastalığa yakalandıktan sonra bir ay içerisinde iyileşme göstermeyen hastalar için ‘’Covid Sonrası Koşullar’’ etiketini belirledi.
Covid-19 sonrasında ortaya çıkan durumlar, eş bulaşıcı rahatsızlıklara benzeyebilir. Fakat şu da bir gerçek ki diğer bulaşıcı rahatsızlıklar daha özellikli olabilir. Covid-19 sonrası oluşabilecek durumları otoriteler araştırmaya devam ediyor. Şimdilik Covid sonrası durumların türleri aşağıda sıralaması yapıldığı gibidir,
Covid-19 Ruhsal Patolojiler ve Beklentiler
Pek çok insan bulaş riskinden dolayı obsesyon problemleriyle mücadele ediyor, ayrıca komorbidite görülebilen OKB patolojisinde, kaygı bozuklukları oluşması da muhtemel. Dahası, pandeminin getirdiği sosyal eksiklerle beraber, depresyon ve sosyal fobi başlangıçları da görülmesi muhtemeldir. Herhangi bir işlevsellik bozukluğunda bu durumu Covid-19 a bağlıyorsanız, bir uzmanla görüşmeniz tavsiye edilir.
Uzayan Covid
Uzayan Covid hastalık vücuda bulaştıktan sonra, enfeksiyonun üzerinden aylar geçmesine rağmen, ortaya çıkan bir takım fiziksel hassasiyetlerdir.
Hastalığı hafif bile geçirmiş olsanız Uzayan Covid bu hastalığa bulaşıp geçirmiş insanların yaşayabileceği bir durumdur.
Etkileri sıklıkla depresyon ve kaygı bozuklukları, nefes almada zorlanma, göğüs ağrısı, baş dönmesi, koku ve tat kaybı, eklem ve kas ağrısı ve ateş gibi şeklindedir.
Çoklu Organ Etkileri
Akciğer, böbrek, kalp, böbrek ve beyin gibi neredeyse vücudun tüm organları Covid-19 etkilemektedir. Multisistem enflamatuar (MIS) sendrom ile oto-immün şartları hastalıktan sonra görülebilir. MIS insan vücudunun çeşitli yerlerinde görülen su toplamalarından şiş oluşur. Oto-immün ise ağrıyla birlikte oluşan şişlerden meydana gelir.
Çoklu Organ etkileri ile ilgili şimdilik, ne zaman biteceği, ya da genetik bir soruna neden olup olmayacağı ile ilgili bir öngörü yoktur.
Covid-19 ve Aşılama
Otoritelerin tamamı ve CDC hastalığa yakalanıp yakalanmayan herkesin, aşı olmasını şiddetle önermektedir. Aşı olduktan sonra insanların düzeldikleri tespit edilse bile, Covid den sonraki şartlar ve etkiler için hala deney ve analizlere gerek duyulmaktadır.
Covid-19 Tedavisinin ve Hastaneye Yatışın Etkileri
Covid-19 hastalığı ve iyileşme sürecinde, hastaneye kaldırıldıktan sonra, orada yatışın geçen zaman içinde etkilerini kapsar.
Hastaneye yatışın uzun sürede Covid-19 için etkileri, tıpkı solunum yolu rahatsızlığı nedeniyle yatış yapan hastalarda denk gelen semptomlarla aynıdır.
Covid-19 ile geçen iyileşme süresinden sonra geride bırakılan izleri gereği yoğun bakın sendromu hastada yaşanabilen normal durumlardır. (PICS) Zayıflık ve stres bozukluğu ile etkisini gösterebilir.